Μαθησιακές Δυσκολίες

Την τελευταία εικοσαετία, το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών εστιάζεται συχνά στις δυσκολίες μάθησης που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, τόσο της πρωτοβάθμιας όσο και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Οι μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζονται με πολλές μορφές: οπτική, ακουστική, κινητικού ελέγχου, δυσκολία στην επικοινωνία, στη λογική επεξεργασία πληροφοριών κ.λ.π. 

Η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους πρέπει να περιλαμβάνει μια ολιστική προσέγγιση η οποία να λαμβάνει υπόψη της τις εκπαιδευτικές, σωματικές, ψυχολογικές και ιατρικές ανάγκες του κάθε παιδιού ξεχωριστά.

"Ειδική μαθησιακή δυσκολία είναι μια διαταραχή η οποία πλήττει μία ή και περισσότερες από τις βασικές ψυχολογικές διαδικασίες που εμπλέκονται στην κατανόηση ή την χρήση της γλώσσας, προφορική ή γραπτή, και μπορεί να εκδηλωθεί σαν αδυναμία του παιδιού στο να ακούει, να σκέφτεται, να μιλάει, να γράφει, να προφέρει τις λέξεις, ή να εκτελεί μαθηματικούς υπολογισμούς. Ο όρος περιλαμβάνει καταστάσεις όπως αντιληπτικές διαταραχές, εγκεφαλική βλάβη, ελάχιστη εγκεφαλική δυσλειτουργία, δυσλεξία και εξελικτική αφασία. Στην κατηγορία της ειδικής μαθησιακής δυσκολίας δεν περιλαμβάνονται τα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακά προβλήματα που οφείλονται κατά κύριο λόγο σε οπτικές, ακουστικές, ή κινητικές αναπηρίες, σε νοητική υστέρηση σε συναισθηματικές διαταραχές, ή σε μειονεκτικό περιβάλλον, περιοριστικές πολιτισμικές ή οικονομικές συνθήκες".

Κάθε παιδί, έφηβος, ή ενήλικος με μαθησιακή δυσκολία είναι μοναδικός. Παρουσιάζει διαφορετικό συνδυασμό και σοβαρότητα προβλημάτων. Είναι ένα άτομο με μία, ή περισσότερες σημαντικές ελλείψεις στις βασικές διαδικασίες μάθησης.

Οι δυσκολίες μάθησης καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα ιδιαιτεροτήτων και συσχετίζονται με διαφορετικούς παράγοντες που πολλές φορές μπορεί να συνυπάρχουν. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να είναι γενικής φύσεως (π.χ. περιορισμένη νοητική ικανότητα) ή ειδικής φύσεως (Ειδική Δυσκολία Μάθησης π.χ. Δυσλεξία).

ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Δυσλεξία είναι η μαθησιακή δυσκολία στην επεξεργασία του λόγου που εκδηλώνεται κυρίως στην ανάγνωση, στη γραφή και στην ορθογραφία. Είναι μια διαταραχή που παρατηρείται κυρίως σε παιδιά, κατά την οποία, παρόλο που μπορεί να υπάρχει φυσιολογική ευφυΐα, κανονικό κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον και καλή εκπαίδευση, το παιδί δυσκολεύεται υπερβολικά στην ανάγνωση και στη γραφή. Είναι, με απλά λόγια, μια απροσδόκητη αποτυχία ή πολύ χαμηλή επίδοση στην ανάγνωση και τη γραφή, που δεν δικαιολογεί ηλικία, οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες και το νοητικό επίπεδο του παιδιού.

Πιθανές αιτίες Μαθησιακών Δυσκολιών

·                    Ψυχολογικοί / συναισθηματικοί παράγοντες

·                    Περιβαλλοντικοί ή εξωγενείς παράγοντες

·                    Δυσλεξία

·                    Ελλειμματική Προσοχή και Υπερκινητικότητα

·                    Ειδικές Γλωσσικές διαταραχές

·                    Αισθητηριακή ανεπάρκεια (όραση ή / και ακοή)

·                    Κληρονομικότητα.

Συμπτώματα της μαθησιακής δυσκολίας

Στα συμπτώματα των μαθησιακών δυσκολιών περιλαμβάνονται μια μεγάλη γκάμα από χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την ανάπτυξη και τα επιτεύγματα του παιδιού.

Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι: διάσπαση προσοχής, φτωχή μνήμη, δυσκολία στο να ακολουθεί οδηγίες, δυσκολία στο να ξεχωρίζει μεταξύ τους τα γράμματα, τους αριθμούς, και τους ήχους, περιορισμένη αναγνωστική ικανότητα, προβλήματα στον οπτικο-κινητικό συντονισμό, δυσκολία στη σειροθέτηση (π.χ. ακολουθία των ημερών της εβδομάδας, των μηνών του χρόνου, κ.λ.π.), αποδιοργάνωση, και πολλά άλλα προβλήματα που μπορεί να το επηρεάζουν. Ένας πιο εκτεταμένος κατάλογος συμπτωμάτων περιλαμβάνει τα εξής:

• Δυσκολία στην οργάνωση σκέψης και κεκτημένων γνώσεων και στη μεταφορά τους στο γραπτό ή / και προφορικό επίπεδο
•  Δυσκολία στην κατανόηση και επεξεργασία αυτών που ακούει ή / και διαβάζει
• Δυσκολία στην έκφραση και διατύπωση της σκέψης και κεκτημένων γνώσεων στο γραπτό ή / και προφορικό επίπεδο.
• Αργός ρυθμός επεξεργασίας γλωσσικών πληροφοριών (άκουσμα ή / και ανάγνωσμα)
•   Δυσκολία στην άσκηση της ανάγνωσης
•      Δυσκολία ή / και αργός ρυθμός στην άσκηση της γραφής και γραπτής επεξεργασίας ιδεών (ορθογραφία ή / και γραπτή έκφραση)
•  Δυσχέρεια στην κατανόηση χωρο - χρονικών εννοιών.
•  Δυσχέρεια στην κατανόηση αριθμητικών εννοιών
• Δυσκολία στην αποστήθιση ή / και απομνημόνευση
• Δυσκολία στην εύρεση και χρήση των κατάλληλων λέξεων
• Χαμηλή σχολική επίδοση που δεν αντανακλά τις πραγματικές ικανότητες του παιδιού
• Χαμηλή επίδοση σε εξετάσεις, διαγωνίσματα και σχολικές δοκιμασίες όπου το παιδί καλείται να λειτουργήσει κάτω από αγχωτικές συνθήκες και περιορισμένα χρονικά όρια.

Εάν κάποιο άτομο παρουσιάζει μόνο μερικά από τα παραπάνω συμπτώματα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει ειδική μαθησιακή δυσκολία, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν περιστασιακά λίγα από αυτά τα συμπτώματα κάποια στιγμή στη ζωή τους. Όταν όμως κάποιος παρουσιάζει αρκετά από τα παραπάνω τότε ίσως χρειάζεται να εξετασθεί το ενδεχόμενο της μαθησιακής δυσκολίας.

Επιπτώσεις

Οι Δυσκολίες Μάθησης, εκτός από τη σχολική αποτυχία, δημιουργούν πολύ συχνά και δευτερογενή ψυχολογικά προβλήματα:
· Χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση
· απομόνωση και περιθωριοποίηση από την ομάδα των συνομήλικων
· αρνητική εικόνα εαυτού
· συναισθηματικές διαταραχές
· προβληματική συμπεριφορά.

Διάγνωση

Η σωστή διαγνωστική προσέγγιση πρέπει να είναι διαφορική, δηλαδή με τη συμμετοχή διαφόρων ειδικοτήτων διότι απαιτείται η διερεύνηση πολλών παραγόντων:
· το οικογενειακό περιβάλλον
· το νοητικό δυναμικό του παιδιού
· η συναισθηματική κατάσταση του παιδιού
· η αξιολόγηση των σχολικών δεξιοτήτων
· η φυσική/οργανική κατάσταση του παιδιού.

Συνεπώς για να γίνει μια έγκυρη διάγνωση απαιτείται μια διεπιστημονική ομάδα που να έχει τη συμμετοχή του κλινικού παιδοψυχολόγου, του ειδικού εκπαιδευτικού, του λογοπεδικού, του παιδονευρολόγου ή/και παιδοψυχίατρου.

Αντιμετώπιση

   Η θεραπευτική προσέγγιση στις Δυσκολίες Μάθησης εξαρτάται από τα ευρήματα κατά τη διαγνωστική διαδικασία. Το παιδί μπορεί να βοηθηθεί από ειδικό εκπαιδευτικό, από λογοπεδικό, από ψυχολόγο / ψυχίατρο ή να χρειάζεται περισσότερο μια ψυχοπαιδαγωγική ενίσχυση. Πολλές φορές η αποκατάσταση έχει διπλό στόχο, αποβλέποντας τόσο στη μαθησιακή βοήθεια όσο και στην ψυχολογική στήριξη.
   Οι Δυσκολίες Μάθησης δεν αφορούν μόνο τις ικανότητες του παιδιού, αλλά εμπλέκουν και τους παράγοντες οικογένεια και το ευρύτερο σχολικό και κοινωνικό πλαίσιο, μέσα στους οποίους κινείται, εξελίσσεται και καλείται να λειτουργήσει το παιδί.  Η άμεση ευαισθητοποίηση του σχολείου και της οικογένειας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την έγκαιρη διάγνωση και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των Δυσκολιών Μάθησης του παιδιού.

 Ειρήνη Γιαμούκη

Πολυξένη Δήμου

 Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

·        ΚΑΣΣΕΡΗΣ, ΧΡ. (2ΟΟ2). Η Δυσλεξία. Αθήνα: Εκδ. Σαββάλας

·        ΚΟΥΡΑΚΗΣ, Ι. (1997). Ανίχνευση στον κόσμο των μαθησιακών διαταραχών. Αθήνα: Εκδ. Έλλην

·        www.medlook.gr

·        www.iatronet.gr

·        www.specialeducation.gr

(αποτελεί ομαδική εργασία)